Kapı çalınca “Kim o?” deriz, gelen “Ben” der… Peki neden?

Bir düşünün… 

Kapı çaldığında refleks olarak “Kim o?” diye sorarız. Gelen kişi de aynı şekilde adını söylemek yerine sadece “Ben” der. Ne garip değil mi? Kısacık bir soru, tek kelimelik bir cevap ama içinde yüzyıllık bir alışkanlık, kültür ve güven duygusu gizlidir. Bu iki kelimelik konuşma, aslında bizi biz yapan o tanıdıklık hissinin sembolüdür.

KÜLTÜREL REFLEKS

Şimdilerde her yer inşaata dönmüş durumda. Gökyüzünü kapatan gökdelenler sarmış etrafı, insanlar birbirini tanımıyor. Oysa eskiden böyle değildi.

Küçük mahallelerde mütevazı hayatlar, birbirini tanıyan komşular vardı. Biri kapıyı çaldığında, daha açmadan sesinden kimin geldiği anlaşılırdı. Çünkü birinin kapıyı çalışı, sesi ve ses tonundaki samimiyet o kişiyi hemen ele verirdi.

Bu yüzden “ben” sözü, bir isimden çok aidiyet ve güven ifadesiydi. Ev halkı “ben” denildiğinde kimin “ben” olduğunu zaten bilirdi. Bugün hala birçok kişi, kendi evine ya da ait hissettiği yere geldiğinde “ben” diye içeri giriyor.

Kim o? Sorusuna verilen bazı cevaplar şu şekilde olabilir;

“Ben”“Ben, aç kapıyı.”

“Benim diyorum ya!”

“Benim, kim olacak?” 

Bazen bu minik diyalog şaşkınlığa ya da teyide dönüşür:

“Kızım sen misin?”

“Sen mi geldin?”

Kısacası kapı arkasındaki bu kısa konuşma, tanıdıklığın ve güvenin dilidir.

PSİKOLOJİK OLARAK

İnsanın kendini tanıması ve tanımlaması hep “ben” diye başlar dikkat ettiyseniz. Çünkü psikolojide benlik duygusunun dışa yansıması bu şekilde görünür. İnsan “ben” diyerek hem kim olduğunu hatırlar, hem de karşısındakine varlığını hissettirir. Psikolojide buna benlik bilinci denir. 

Çaldığınız kapının size açılacağını bilirseniz açıklamaya ihtiyaç duymazsınız. İsim söylemeye gerek kalmadan “ben” demek, o ilişkideki güven bağının göstergesidir. Yani “Ben geldim” demek aslında “Burdayım, bana güvenebilirsin” demektir.

SOSYOLOJİK AÇIDAN

Kapı, ev hanesi ile dış dünyanın bir sınırı gibidir. “Kim o?” sorusu aslında “İçeri girebilecek biri misin?” anlamına da gelir. Yani sadece bir seslenme değil, izin isteme ve onay alma ritüelidir. “Ben” demek de o iznin karşılığıdır, “Tanıdık bir yüzüm, kapını çalıyorum” anlamını yansıtır.

“Kim o?” ile “Ben” arasında geçen o bir saniyelik diyalog, yüzlerce yıllık bir kültürün özetidir. Tanıdık bir ses, bilindik bir “ben”…