Türkiye’nin kara sayfası: Menderes, Zorlu ve Polatkan’ın idamının 64. yılı

1946’da çok partili hayata geçildikten sonra 1950’de iktidara gelen Demokrat Parti (DP), 10. yılında Türk Silahlı Kuvvetleri içerisindeki bazı general ve subaylar tarafından oluşturulan Milli Birlik Komitesi tarafından sabaha karşı devrildi.

TBMM ve Anayasa feshedildi, siyasi faaliyetler askıya alındı; Cumhurbaşkanı Celal Bayar, Başbakan Adnan Menderes ve bazı yetkililer gözaltına alındı.

YASSIADA YARGILAMALARI VE İDAM KARARLARI

14 Ekim 1960’ta başlayan Yassıada yargılamaları, 15 Eylül 1961’de sonuçlandı. 592 sanıktan 288’i için idam talep edildi.

Yüksek Adalet Divanı, eski Cumhurbaşkanı Celal Bayar, Başbakan Adnan Menderes, Dışişleri Bakanı Fatin Rüştü Zorlu ve Maliye Bakanı Hasan Polatkan hakkında idam kararı verdi. Bayar’ın cezası, yaş haddi nedeniyle müebbet hapse çevrildi.

ADNAN MENDERES’İN SİYASİ KARİYERİ

1931’de siyaset sahnesine çıkışı: Menderes, CHP’den ihraç edilerek Celal Bayar ve arkadaşlarıyla Demokrat Parti’yi kurdu.

1950 seçim zaferi: DP, yüzde 52,7 oy alarak iktidara geldi. Menderes başbakan oldu, Bayar cumhurbaşkanı, Refik Koraltan TBMM Başkanı seçildi.

İç ve dış politikadaki icraatları: Arapça ezan yasağını kaldırdı, eğitimde dini özgürlüğü yeniden düzenledi, Türkiye’nin NATO üyeliğinde rol aldı, ekonomik kalkınma ve sanayileşme atılımları başlattı.

1954 seçimleri: DP yüzde 56 oy oranıyla tarihi bir zafer kazandı.

6-7 EYLÜL OLAYLARI VE KIBRIS SÜRECİ

6-7 Eylül 1955 olayları: Atatürk’ün Selanik’teki evinin bombalandığı haberi sonrası İstanbul’da Rumlara yönelik saldırılar yaşandı.

Kıbrıs müzakereleri: 1959’da Londra ve Zürih anlaşmaları ile Kıbrıs Cumhuriyeti kuruldu. Menderes ve Fatin Rüştü Zorlu süreçte etkin rol oynadı.

27 MAYIS 1960 DARBESİ VE TUTUKLAMALAR

Milli Birlik Komitesi, 27 Mayıs 1960’ta yönetimi ele geçirdi. Darbeciler TBMM ve Anayasa’yı feshetti, DP üyelerini Yassıada’ya gönderdi. Menderes, Kütahya’da Albay Muhsin Batur tarafından gözaltına alındı.

Savunma hakkı tanınmadı: Menderes ve diğer DP üyeleri, Yassıada Spor Salonu’nda yargılandı.

Mahkeme sonuçları: 15 sanık idam cezasına çarptırıldı. Dış baskılara rağmen Menderes, Polatkan ve Zorlu’nun idamları gerçekleştirildi.

İDAMLAR VE SON SÖZLER

Menderes: 17 Eylül 1961’de İmralı Adası’nda idam edildi. Son sözleri:

“Hayata veda etmek üzere olduğum şu anda devletim ve milletime ebedi saadetler dilerim. Karımı ve çocuklarımı şefkatle anıyorum.”

Fatin Rüştü Zorlu: 16 Eylül 1961’de idam edildi. Son mektubunda ailesine seslendi ve metanet gösterdi.

Hasan Polatkan: 16 Eylül 1961’de idam edildi; son sözleri ailesine seslenmek oldu.

1990’DA İTİBARLARI İADE EDİLDİ

TBMM, 11 Nisan 1990’da Menderes, Polatkan ve Zorlu’nun itibarını iade etti. 17 Eylül 1990’da naaşları İmralı’dan alınarak İstanbul’daki anıt mezara defnedildi.

Yassıada ise Demokrasi ve Özgürlükler Adası adıyla ziyarete açıldı.